Totoong may Diyos at mayroon siyang pangalan dahil gusto niya na ang lahat ng tao sa buong mundo ay makilala siya.
Ang pangalan ng Diyos, na binubuo ng apat na Hebreong katinig na יהוה, ay lumilitaw nang halos 7,000 ulit sa Hebreong Kasulatan. Sa Bagong Sanlibutang Salin, ang apat na titik na iyon, na tinatawag na Tetragrammaton, ay isinaling “Jehova.” Ang pangalang iyan ay mas maraming beses na lumilitaw kaysa sa iba pang pangalan sa Bibliya. Bagaman ang mga manunulat ng Bibliya ay gumamit ng maraming titulo at iba pang termino sa pagtukoy sa Diyos, gaya ng “Makapangyarihan-sa-lahat,” “Kataas-taasan,” at “Panginoon,” Tetragrammaton lang ang nag-iisang personal na pangalang ginamit nila para sa Diyos.
View attachment 291470
Ginabayan mismo ng Diyos na Jehova ang mga manunulat ng Bibliya para gamitin ang kaniyang pangalan. Halimbawa, inudyukan niya si propeta Joel na isulat: “Ang bawat isa na tumatawag sa pangalan ni Jehova ay makaliligtas.” (Joel 2:32) At ginabayan niya ang isang salmista para isulat: “Upang malaman ng mga tao na ikaw, na ang pangalan ay Jehova, ikaw lamang ang Kataas-taasan sa buong lupa.” (Awit 83:18) Sa katunayan, ang pangalan ng Diyos ay lumilitaw nang mga 700 beses sa aklat pa lang ng Mga Awit—isang aklat ng mga patulang akda na binabasa o inaawit ng bayan ng Diyos. Pero bakit wala ang pangalan ng Diyos sa maraming salin ng Bibliya? Bakit ginagamit ng Bagong Sanlibutang Salin ang pangalang “Jehova”? At ano ang kahulugan ng pangalan ng Diyos na Jehova?
View attachment 291471
Isang bahagi ng Mga Awit sa Dead Sea Scroll mula noong unang kalahati ng unang siglo C.E. Ang teksto ay isinulat sa istilo ng Hebreong mga titik na karaniwang ginagamit noong makalaya ang mga Israelita mula sa Babilonya, pero kapansin-pansin na ang ginamit sa Tetragrammaton ay sinaunang Hebreong mga titik
Bakit wala ang pangalan ng Diyos sa maraming salin ng Bibliya?
Iba-iba ang dahilan. Iniisip ng ilan na hindi kailangan ng Diyos na Makapangyarihan-sa-lahat ang isang personal na pangalan para ipakilala ang sarili niya. Ang iba ay malamang na naimpluwensiyahan ng tradisyon ng mga Judio—ang pag-iwas sa paggamit ng pangalan ng Diyos, marahil dahil sa takot na malapastangan ito. May mga naniniwala naman na dahil walang nakatitiyak kung ano ang eksaktong bigkas sa pangalan ng Diyos, mas mabuting gumamit na lang ng titulo, gaya ng “Panginoon” o “Diyos.” Pero hindi makatuwiran ang gayong mga argumento. Pag-isipan ang sumusunod na mga dahilan:
- Ang mga nagsasabing hindi kailangan ng Diyos na Makapangyarihan-sa-lahat ang isang personal na pangalan ay nagwawalang-bahala sa ebidensiya na lumitaw ang personal na pangalan ng Diyos sa sinaunang mga kopya ng kaniyang Salita, kasali na ang mga kopyang umiral bago pa ang panahon ni Kristo. Gaya ng nabanggit na, ipinasulat ng Diyos ang kaniyang pangalan sa kaniyang Salita nang mga 7,000 ulit. Maliwanag, gusto niyang malaman natin at gamitin ang kaniyang pangalan.
- Nang tanggalin ng ilang tagapagsalin ng Bibliya ang pangalan ng Diyos bilang pagsunod sa tradisyon ng mga Judio, isang mahalagang bagay ang hindi nila naisaalang-alang. Bagaman hindi binibigkas ng ilang eskribang Judio ang pangalan ng Diyos, hindi nila ito inalis sa mga kopya nila ng Bibliya. Sa sinaunang mga balumbon na natagpuan sa Qumran, malapit sa Dagat na Patay, maraming beses na lumilitaw ang pangalan ng Diyos. Ang ilang tagapagsalin ng Bibliya ay gumamit ng titulong “PANGINOON” na nasa malalaking titik para ipahiwatig na pangalan ng Diyos ang lumitaw sa orihinal na teksto. Pero ang tanong, Bakit basta na lang pinalitan o inalis ng mga tagapagsaling ito ang pangalan ng Diyos kahit na alam nilang lumilitaw ito sa orihinal na teksto ng Bibliya nang libo-libong ulit? Sino ang inaakala nilang nagbigay sa kanila ng awtoridad na gawin iyon? Sila lang ang makasasagot.
- Ang mga nagsasabing hindi dapat gamitin ang pangalan ng Diyos dahil walang nakaaalam sa eksaktong bigkas nito ay gumagamit ng pangalan ni Jesus. Gayunman, ang bigkas ng mga alagad ni Jesus sa kaniyang pangalan ay ibang-iba sa bigkas dito ng karamihan sa mga Kristiyano sa ngayon. Malamang na Ye·shuʹa‛ ang bigkas ng mga Judiong Kristiyano sa pangalan ni Jesus, at Ma·shiʹach, o “Mesiyas,” sa titulong “Kristo.” I·e·sousʹ Khri·stosʹ ang tawag sa kaniya ng mga Kristiyanong nagsasalita ng Griego, at Ieʹsus Chriʹstus naman ng mga Kristiyanong nagsasalita ng Latin. Sa patnubay ng Diyos, ginamit sa Bibliya ang salin ng pangalan ni Jesus sa wikang Griego, na nagpapakitang ang mga Kristiyano noong unang siglo ay gumamit ng anyo ng pangalan na karaniwan sa wika nila. Kaya para sa New World Bible Translation Committee, makatuwirang gamitin ang pangalang “Jehova,” hindi man iyon ang eksaktong bigkas sa pangalan ng Diyos sa sinaunang Hebreo.
Bakit ginamit ng Bagong Sanlibutang Salin ang pangalang “Jehova”?
Sa Ingles, ang apat na titik ng Tetragrammaton (יהוה) ay katumbas ng mga katinig na YHWH. Gaya ng lahat ng iba pang salita sa sinaunang Hebreo, ang Tetragrammaton ay walang patinig kapag isinusulat. Noong lagi pang ginagamit ang sinaunang Hebreo, ang mga bumabasa na ang nagdaragdag ng angkop na mga patinig.
Mga sanlibong taon mula nang matapos ang Hebreong Kasulatan, ang mga Judiong iskolar ay bumuo ng isang sistema ng paglalagay ng tuldok at gatlang sa mga katinig para matukoy kung anong mga patinig ang dapat gamitin kapag nagbabasa ng Hebreo. Pero nang panahong iyon, naging pamahiin ng maraming Judio na maling bigkasin nang malakas ang pangalan ng Diyos, kaya gumamit sila ng mga panghaliling katawagan. Lumilitaw na nang kopyahin nila ang Tetragrammaton, isinama nila rito ang mga patinig ng mga panghaliling katawagan. Kaya ang mga manuskritong may mga tuldok at gatlang sa mga katinig ay hindi makakatulong para malaman kung paano binigkas ang pangalan ng Diyos sa Hebreo. May mga nagsasabing “Yahweh” ang bigkas dito, pero iba naman ang opinyon ng ilan. Sa isang bahagi ng aklat ng Levitico sa wikang Griego na kasama sa Dead Sea Scroll, Iao ang transliterasyon sa pangalan ng Diyos. Bukod sa anyong iyan, sinasabi rin ng sinaunang mga manunulat na Griego na posibleng Iae, I·a·beʹ, o I·a·ou·eʹ ang bigkas sa pangalan ng Diyos. Pero wala talagang nakatitiyak kung paano ito binigkas sa wikang Hebreo ng sinaunang mga lingkod ng Diyos. (Genesis 13:4; Exodo 3:15) Ang alam lang natin ay ginamit ng Diyos nang paulit-ulit ang kaniyang pangalan sa pakikipag-usap sa kaniyang bayan, tinawag siya ng kaniyang bayan sa pangalang iyon, at ginamit nila iyon sa pakikipag-usap sa iba.—Exodo 6:2; 1 Hari 8:23; Awit 99:9.
Kaya bakit ginamit ng Bagong Sanlibutang Salin ang pangalang “Jehova”? Ito ay mula sa anyo ng pangalan ng Diyos na “Jehovah,” na matagal nang ginagamit sa wikang Ingles.
View attachment 291474
Pangalan ng Diyos sa Genesis 15:2 sa salin ni William Tyndale sa Pentateuch, 1530
Unang lumitaw ang pangalan ng Diyos sa Bibliyang Ingles noong 1530 sa salin ni William Tyndale sa Pentateuch. Ginamit niya ang anyong “Iehouah.” Sa paglipas ng panahon, unti-unting nagbago ang wikang Ingles at ginawang moderno ang ispeling ng pangalan ng Diyos. Halimbawa, noong 1612, ginamit ni Henry Ainsworth ang anyong “Iehovah” sa buong salin niya ng aklat ng Mga Awit. Pagkatapos, noong 1639, nang irebisa ang saling iyon at ilimbag kasama ng Pentateuch, ginamit ang anyong “Jehovah.” Noong 1901, ginamit ng mga tagapagsalin ng American Standard Version ang anyong “Jehovah” sa mga teksto sa Bibliya kung saan lumitaw ang pangalan ng Diyos sa wikang Hebreo.
Ipinaliwanag ng iginagalang na iskolar ng Bibliya na si Joseph Bryant Rotherham kung bakit niya ginamit ang “Jehovah” sa halip na “Yahweh” sa kaniyang akdang Studies in the Psalms noong 1911. Sinabi niya na gusto niyang gamitin ang “anyo ng pangalan na mas pamilyar (pero katanggap-tanggap) sa karamihan ng mga nagbabasa ng Bibliya.” Noong 1930, ganiyan din ang puntong binanggit ng iskolar na si A. F. Kirkpatrick tungkol sa paggamit ng anyong “Jehovah.” Sinabi niya: “Iginigiit ng makabagong mga gramariyan na dapat itong basahin nang Yahveh o Yahaveh; pero ang JEHOVAH ay waring nakaugat na sa wikang Ingles, at ang talagang mahalaga ay hindi ang eksaktong bigkas, kundi ang matukoy na isa itong Pangalang Pantangi, hindi lang basta isang titulo gaya ng ‘Panginoon.’ ”
View attachment 291475
Ano ang kahulugan ng pangalang Jehova? Sa Hebreo, ang pangalang Jehova ay galing sa isang pandiwa na nangangahulugang “maging,” at maraming iskolar ang nagsasabi na ito ay nasa causative form. Kaya sa pagkaunawa ng New World Bible Translation Committee, ang pangalan ng Diyos ay nangangahulugang “Pinangyayari Niyang Maging Gayon.” Iba-iba ang opinyon ng mga iskolar, kaya hindi natin puwedeng ipilit na iyon talaga ang kahulugan. Pero ang kahulugang iyon ay angkop na angkop sa papel ni Jehova bilang Maylalang ng lahat ng bagay at Tagatupad ng kaniyang layunin. Hindi lang niya pinangyaring umiral ang pisikal na uniberso at ang matatalinong nilalang, kundi gaya ng ipinakikita ng kasaysayan, patuloy niyang pinangyayari na matupad ang kaniyang kalooban at layunin.
Kaya ang kahulugan ng pangalang Jehova ay hindi limitado sa kaugnay na pandiwa sa Exodo 3:14, na nagsasabi: “Ako ay magiging gayon sa anumang ako ay magiging gayon.” Ipinakikita ng tekstong ito ang isang aspekto ng personalidad ng Diyos—siya ay nagiging anuman na kinakailangan para
matupad ang kaniyang layunin. Pero kasama rin sa kahulugan ng pangalang Jehova ang ideya na ang kaniyang mga nilalang ay pinangyayari niyang maging anuman na kinakailangan para matupad ang kaniyang layunin.
Dagdag na kasagutan
May Diyos Ba?
Ang sagot ng Bibliya
Oo. May mga nakakukumbinsing ebidensiya sa Bibliya na may Diyos. Hinihimok tayo nito na magkaroon ng pananampalataya sa Diyos, hindi sa pamamagitan ng basta paniniwala sa mga sinasabi ng relihiyon, kundi sa pamamagitan ng paggamit ng ating “kakayahan sa pangangatuwiran” at “talino.” (Roma 12:1; 1 Juan 5:20) Tingnan ang mga pangangatuwirang ito na batay sa Bibliya:
- Ang maayos na uniberso kung saan may umiiral na buhay ay nagpapatunay na mayroong Maylalang. Sinasabi ng Bibliya: “Sabihin pa, bawat bahay ay may nagtayo, ngunit siya na nagtayo ng lahat ng bagay ay ang Diyos.” (Hebreo 3:4) Bagaman simple lang ang pangangatuwirang ito, maraming edukado ang nagsasabi na isa itong malakas na ebidensiya. *
- Likas na gusto nating maintindihan ang kahulugan at layunin ng buhay, isang pagkauhaw na hindi mawawala kahit masapatan ang ating pisikal na pangangailangan. Bahagi ito ng tinatawag ng Bibliya na “espirituwal na pangangailangan,” at kasama rito ang hangarin nating makilala at sambahin ang Diyos. (Mateo 5:3; Apocalipsis 4:11) Hindi lang nito pinatutunayang may Diyos, ipinakikita rin nito na siya ay mapagmahal na Maylalang at gusto niyang sapatan ang pangangailangang iyon.—Mateo 4:4.
- Eksaktong nagkatotoo ang mga detalyadong hula sa Bibliya na isinulat daan-daang taon patiuna. Ang pagiging tumpak at detalyado ng mga prediksiyon ng Bibliya ay matibay na patotoo na mula ito sa isa na nakahihigit sa tao.—2 Pedro 1:21.
View attachment 291476
- Mas tumpak ang nalalaman ng mga manunulat ng Bibliya tungkol sa siyensiya kaysa sa mga kakontemporaryo nila. Halimbawa, naniniwala ang marami noon na ang lupa ay nakapatong sa isang hayop, gaya ng elepante, babay-ramo, o barakong baka. Pero binabanggit ng Bibliya na “ibinibitin [ng Diyos] ang lupa sa wala.” (Job 26:7) Tumpak ding inilalarawan ng Bibliya ang hugis ng lupa, na ito ay “bilog,” o “globo.” (Isaias 40:22; Douay Version) Iniisip ng marami na ang pinakamakatuwirang paliwanag kung bakit alam iyon ng mga manunulat ng Bibliya ay dahil tinanggap nila ang impormasyon mula sa Diyos.
- Sinasagot ng Bibliya ang maraming mahihirap na tanong, na kapag hindi nasagot nang tama ay maaaring umakay sa isang tao na maging ateista. Halimbawa: Kung ang Diyos ay mapagmahal at makapangyarihan-sa-lahat, bakit may pagdurusa at kasamaan sa mundo? Bakit ang relihiyon ay madalas na nakasasama sa halip na nakabubuti?—Tito 1:16.
Para sa dagdag na impormasyon para sa mga kasagutan sa mga tanong tungkol sa buhay at sa hinaharap, bisitahin lang ang website na ito
https://www.jw.org/tl at pumunta sa seksyon na "Sagot sa mga tanong sa Bibliya".
malupet ka talaga boy 
